ವೀರಶೈವ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ

ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಪ್ರೊ.ಶಾಶ್ವತ ಸ್ವಾಮಿ ಮುಕ್ಕುಂದಿಮಠ ರವರ ಬರಹಕ್ಕೆ ನಾನು ಕಳಿಸಿದ್ದ ಮಾರುಲಿಯನ್ನು ಇನ್ನು ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ವೀರಶೈವ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ - ಎಂಬ ಈ ಎರಡು ಪದಗಳು ಹೇಗೆ ಸಂಸ್ಕ್ರುತ ಪದಗಳಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಡಲು ಮೊಗಸಿದ್ದೇನೆ.
====================

ದಿನಾಂಕ ೧ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೮ ರ ಗುರುವಾರದಂದು ಪ್ರಕಟವಾದ ಪ್ರೊ.ಶಾಶ್ವತ ಸ್ವಾಮಿ ಮುಕ್ಕುಂದಿಮಠ ರವರ 'ಲಿಂಗರೂಪಿ ಶಿವ, ಶಿವರೂಪಿ ಲಿಂಗ: ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನಿಲ್ಲ!' ಎಂಬ ಬರಹಕ್ಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ:-

ಶಾಶ್ವತ ಸ್ವಾಮಿಯವರು 'ವೀರಶೈವ ಲಿಂಗಾಯಿತ -ಅವರೆಡೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳು' ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಖಡಾಖಂಡಿತವಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳೆಂದು ಹೇಳಲಾಗದು.

ಮೊದಲಿಗೆ, ಶೈವ ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥ ಶಿವನ ಇಲ್ಲವೆ 'ಶಿವ'ನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಎಂದಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ 'ಶಿವ' ಎಂಬ ಪದದ ಬಗ್ಗೆ ನೋಡೋಣ. 'ಶಿವ' ಎಂಬ ಪದದ ಮೂಲ ಕನ್ನಡ/ದ್ರಾವಿಡ ಪದವಾದ ಕೆಂಪು(ಕನ್ನಡ)=ಶಿವಪ್ಪು(ತಮಿಳು) ಎಂದು ಶಂ.ಬಾ.ಜೋಶಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇನ್ನು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ನೋಡಬೇಕೆಂದರೆ, ಹಳೇ ಮೈಸೂರಿನ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಕೆಂಪಣ್ಣ, ಕೆಂಚಣ್ಣ, ಕೆಂಚಯ್ಯ, ಕೆಂಪ, ಕೆಂಪೇಗೌಡ, ಕೆಂಪರಾಜ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಇದೆಲ್ಲ ಶಿವನ ಹೆಸರುಗಳೇ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ.

ಇನ್ನು ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಬೇಕೆಂದರೆ 'ಶಿವ' ಎಂಬುದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಮೂಲದ ಪದವೇ ಆಗಿದ್ದರೆ ಅದರ ಸೋದರ ನುಡಿಗಳಾದ ಅವೆಸ್ತಾನ್, ಹಳೆ ಪರ್ಶಿಯನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಜ್ಞಾತಿ(cognate) ಪದಗಳಿರಬೇಕಾಗಿತ್ತು; ಆದರೆ ಇಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ 'ಶಿವ' ಎಂಬುದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಮೂಲದ ಪದ ಎಂಬ ವಾದದ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನಗಳು ಮೂಡುತ್ತವೆ. 'ವೀರ' ಎಂಬ ಪದವೂ ಹೀಗೆ ಕಗ್ಗಂಟಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೂ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಸೋದರನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾತಿ ಪದ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಇನ್ನು 'ಲಿಂಗಾಯ್ತ/ಲಿಂಗಾಯತ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ನೋಡೋಣ. ಇದರಲ್ಲಿ 'ಲಿಂಗ' ಎಂಬುದು ಪದ ಮತ್ತು 'ಆಯ್ತ/ಆಯತ' ಎಂಬುದು #ಕನ್ನಡದ್ದೇ ಆದ ಪ್ರತ್ಯಯ.

'ಲಿಂಗ' ಎಂಬ ಪದ ಇಂಡೊ-ಆರ್ಯನ್ ನುಡಿಗಳ ಪದವೇ ಅಲ್ಲ. ಇದು ಆಸ್ಟ್ರೊ-ಏಸಿಯಾಟಿಕ್(ಮುಂಡ) ನುಡಿಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಪದ ಎಂದು Pre Aryan And Pre Dravidian In India by Sylvain Levi Jean Prazyluski ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

ಆಯ್ತ ಎಂಬ ಪದದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೊ.ಮರಿಯಪ್ಪ ಭಟ್ಟರ 'Revised & Enlarged Edition of Kittel's Kannada-English Dictionary' ಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವುದು ಹೀಗೆ:-
-ಆಯಿತ, ಆಯ್ತ, ಆಯತ - an affix for the formation of nouns - see ಪಸಾಯತ, ಲಿಂಗಾಯತ
[-ಆಯತವಾಗು to come upon. ಆಚಾರ ಅಂಗದ ಮೇಲೆ ಆಯತವಾದುದೇ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ - ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನಗಳು - ೮೯೮ ( ಡಾ| ಆರ್.ಸಿ.ಹಿರೇಮಠ - ೧೯೬೫)]

ಹೀಗಾಗಿ 'ವೀರಶೈವ' ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಲಿಂಗಾಯ್ತದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಆಸ್ಟ್ರೊ-ಏಸಿಯಾಟಿಕ್ ನುಡಿಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ 'ಲಿಂಗ' ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ 'ಆಯ್ತ/ಆಯತ' ಎಂಬ ಕನ್ನಡದ್ದೇ ಆದ ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿ 'ಲಿಂಗಾಯ್ತ/ಲಿಂಗಾಯತ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಮೇಲಿನ ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣನ ವಚನವೂ ಕೂಡ ಇದೇ ಅರ್ಥವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ವೀರಶೈವ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ ಎಂಬುದು ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳೇ ಅಲ್ಲ.